Импортын зарим барааны гаалийн татварыг нэмэгдүүлж, үндэсний үйлд­вэр­лэл борлуулалтыг дэмжсэн хоёр дахь тогтоол гарлаа. Үндэсний үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн дархлааг сайжруулахад хүчтэй дэм болох энэхүү тогтоолын талаар янз бүрээр л нийгэм хүлээж авч байна. Зөв үү, буруу юу гэдэг энэ асуултад тохирсон хариултыг одоо дотоодын үйлдвэрийнхэн үйлдлээрээ харуулах учиртай. 

Дотоодын зах зээлийг хамгаалахаас гадна үндэсний үйлдвэрүүдийн өсч өндийх өргөтгөн тэлэгдэх, өнгө зүсээ нэмэх энэ шийдвэрийг тэд л овжин ашиглаж, эх оронч худалдан авалт болон үндэсний үйлдвэрлэлийн бараа бүтээгдэхүүндээ иргэдээ дасгах ажлыг зохион бай­гуу­лалт­тай хийх цаг нь иржээ. 1999 оноос хойш хэн ч гар хүрээгүй  байсан  импортын гаалийн татварын үр дүнг үндэсний гэх тодотголтой компаниуд  харуулна гэж итгэж, эдгээр компаниудаа дэмжиж худалдан авалт хийгээсэй гэж монгол хүн бүрт найдаж байна. Гэхдээ энэ тогтоол гарлаа гээд импортын бараа хэрэглэх эрхийг ор тас  хааж байгаа хэрэг биш. Бидэнд сонголт нь мэдээж хэвээр үлдэнэ. Монгол Улс даяар хаврын тариалалт эхэлчихсэн байгаа энэ үед өмнөх жилүүдэд гаднаас орж ирж байгаа төмс хүнсний ногоо гэхэд л импортын тариф тэг байдаг. 

Харин одоо 20 хувь. Насаараа тариан талбайд ногоо тарьж хөдөлмөрлөсөн хүнсний ногооны үйлдвэр эрхлэгчид  одоо тооцоогоо бодох хэрэгтэй. Нэгэн жишээ дурьдая. Хаврын тариалалт эхэлж, нийлүүлэлт бага зэрэг хумигддаг энэ үе дотоодын зах зээлд төмсний нийлүүлэлт тооцоолсон хэмжээнээс ихэсчихээд байгаа аж. Учир шалтгаан юунаас болсон яасан ийсэн талаар судлаад үзтэл зарим нэг овжин нөхөд Хятадаас их хэмжээний төмс оруулж ирээд зоорилж орхижээ. 

Харин түүнийгээ дотоодын үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн мэтээр сурталчлан, монгол төмстэй холиод зах зээлд худалдаж байсан гэдэг. Бас нэг жишээ. Монгол Улсад их бүтээн байгуулалт өрнөж буй. Тэр ч утгаараа барилгын салбарын бүтээгдэхүүний эрэлт ихэсч, цементийн хэрэглээ огцом нэмэгдсэн. Энэ байдлыг олж харсан зарим нэг хүмүүс Хятадаас бүтээгдэхүүнээ оруулж ирдэг цементийн үйлдвэр байгуулчихаад "Монголд үйлдвэрлэв” гэсэн шошго хадаад зарж байсан тохиолдол ч бий гэнэ лээ. Иймэрхүү тохиолдол олон бий. 

Хятадаас оруулж ирчихээд Монголд үйлдвэрлэв гэсэн шошго хадчихсан гэдгийг бид мэдсэн атлаа мэдээгүй юм шиг хэрэглэж, идэж, уусаар өнөөдрийг хүрлээ. Гэвч алийн болгон бид өөрсдийгөө хуурах би­лээ. Гад­наас төмс оруулж ирж хөр­сөнд хут­га­­чи­хаад монгол гэж сур­тал­чил­саар явах гэж үү. Би­дэнд төмс хүнс­ний ногоогоо өөрс­дийн­хөө үрээр тарих бо­ломж, өр­сөл­дөх чад­вар хан­галт­тай бий. Хямд гэ­дэгт л хуур­таж нэг жи­лийн нас­гүй ба­рил­га барьж, өөрийн ходоо­доо үр­гэлж хуурч амь­дар­на гэж юу бай­хав. Үүнийг өөрчлөх цаг нь болсон байна. 2015 оны долдугаар сард Засгийн газар импортын зарим барааны гаалийн татварыг нэмэхдээ цементийн гаалийн татварыг нэмснээр цементийн импорт 46 хувиар буурсан сайхан мэдээ дуулгав. 

Эсрэгээрээ бид 1.2 тэрбум төгрөгийн цементийг экспортолсон байгаа юм. Цемент, зөгийн бал зэрэг цөөхөн хэдхэн барааны гаалийн татварыг нэмснээр 82 тэрбум төгрөгийн гадагшлах урсгалыг зогсоож чаджээ. Төрийн зөв бодлого нүдээ олж чадсаны бодит жишээ энэ. Хоёр дахь бодлогын хүрээнд 100 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүний гаалийн албан татварыг 5-20 хувиар нэмэг­дүүлснээр Хятадаас их хэм­жээний төмс оруулж ирж дардаг, Хятад цементийг "Монголд үйлдвэрлэв” хэмээн зах зээлийн үнээс хямдаар борлуулдаг сөрөг байдал арилж, импортын бараанд зах зээлээ булаалгаад байсан дотоодын олон зуун үйлдвэрлэгчид зах зээлээ хамгаалж үлдэх боломжтой болох юм. 

Энэ бодлого хэрэгжиж эхэлсэн даруйд мэдээж эсэргүүцэх, бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэх нь гэсэн мессэжийг тараах нь ойлгомжтой. Гэвч Засгийн газраас нэрлэсэн эдгээр 100 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг бүгдийг нь Монгол Улс дотооддоо хийгээд сурчихсан, үнэ хямд, чанарын хувьд гадны бүтээгдэхүүнээс хол илүү. Дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжих нь буруу гэж үү. Импортын тариф нэмэхээр барааны үнэ өсдөг ч гэдэг юм уу, янз бүрээр тайлбарлах нь вий. Гэхдээ нэг үеэ бодвол хүмүүсийн хэрэглээ цэгцэрч байгаа. Замбараагүй эрэлт хумигдаж байгаа үед бараа бүтээгдэхүүний үнэ өсдөггүй гэсэн эдийн засагчдын судалгаа байдгийг энд онцлох нь зөв болов уу. 

Төгрөгийн гадагшлах урсгалыг зогсоох нь