Одооны төр барьж байгаа нөхөд 30 айлын мөлжлөг, олигархиудын дарлалаас иргэдээ чөлөөлж, шударга ёсыг тогтоож өгнө гэх мэтээр ард түмний чихэн дээр цэцэг ургуулж гарч ирцгээсэн. Ард түмэн юу яриулахыг хүснэ, тэр бүгдийг нь эд нар ёстой нэг сайхан ярьж өгдөг. Амаараа бол аль хэдийнэ диваажин бүтээгээд амьдралыг нь дээшлүүлээд, дундаж давхаргын хүрээг тэлчихсэн л дээ. Гэтэл бодит байдал дээр ард түмний амьдрал улам дордчихоод байгааг бүгд мэдэж байгаа.

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлсэн Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг хэлэлцэж, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл (ҮАБЗ)-ийн зөвлөмжөөр Авлигатай тэмцэх газрын дарга, шүүх, прокурорын удирдлагыг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлдөг болгохоор баталчихлаа. ҮАБЗ нь гурван гишүүнээс бүрддэг. Тэргүүн нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, гишүүд нь УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд. Ийм бүрэлдэхүүнтэй ҮАБЗ зөвлөмж гарган прокурор, шүүх, АТГ-ын удирдлагуудыг чөлөөлдөг болох өөрчлөлтийг хийсэн нь Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдэл гэдгийг хуульчид хэлж байгаа. УИХ-ын чуулган дээр Д.Лүндээжанцан гишүүн ярьсан шүү дээ, "ҮАБЗ-д Ерөнхий сайд ордог. Энэ хүн бол гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн. Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн шүүх, прокурор, АТГ-ын даргыг солино гэхээр эрх ашгийн зөрчил үүсч мэднэ. Эрх ашгийн энэ зөрчил нь Үндсэн хуулийн зөрчилд хүргэнэ” гэж. Үүнтэй холбоотой "Шүүх засаглалын хараат бус байдал алдагдлаа” гэдгийг нийтээрээ шахуу хэлж, үүнд яаралтай анхаарал хандуулж засах ёстой гэцгээж байна.

Хуульд орсон энэ өөрчлөлтөөр шинэ дарга гарч ирээд өөрсдийнхөө хүмүүсийг томилдог болж байна л даа. ҮАБЗ-ийн гурав гурвуулхнаа ширээ тойрч суугаад "Энийг тавина, тэрийгээ тавья. Чиний хүн, миний хүн” гээд дуртайгаараа бүхнийг хийх боломжийг нь бүрдүүлээд өгчихлөө. Ингэхээр Монгол Улсын асуудлыг ҮАБЗ-ийн гурван айл л ерөнхийдөө шийдэх болчихлоо доо.

Юун 30 айлаасаа салах вэ, эсрэгээр нь энэ гурван айл бүгдийг мэдэх болов. Хамаг эрх мэдлийг энэ гурван айлдаа атгуулж оройдоо залсан нь ямар учиртай юм бэ. Учирсаад ч байх юм байхгүй л дээ. Хуульд ийм өөрчлөлт оруулахыг дэмжсэн, хаалтгүйгээр шууд батлах боломжийг чуулган дээр гаргаж өгсөн хүмүүс бол ЖДҮ-д барьцаалагдсан УИХ-ын өнөө 40 гишүүн. Ард түмэн хэн хэн кнопоо дарж дэмжиж байгааг харж л суусан. Харсаар байтал ийм увайгүй, Үндсэн хуультай зөрчилдсөн хуулийг инээж байгаад л баталчихсан.

Гэхдээ ингэлээ, ингэлээ гээд эрх баригчид чадахгүй л дээ. Чадахгүй шүү. Жилийн дараа сонгууль болно. Дахиад цаана нь жилийн дараа бас нэг сонгуультай. Энэ дараалсан хоёр сонгуулиар эд нар арчигдана. Үйлийн үрийн хууль гэдэг шиг сонгууль бол нэг ёсны цэвэрлэгээний маш том механизм шүү дээ. Сонгууль бол болох цагтаа болдог, маш хүчирхэг цэвэрлэгээ. Энэ цэвэрлэгээгээр арчигдах ёстой нь арчигдаад, дэвсүүлэх нь дэвсүүлээд ор мөргүй болдог.

Ард түмний аж амьдралыг сайжруулах талаар юу ч хийгээгүй, зөвхөн үзвэр л үзүүлж байгаа эрх баригчид дараа жилийн сонгуулиар арчигдаад алга болно. Ийм ч прокурор, тийм сайдын элдэв бичлэг, ийм ноцтой үйл явдлын баримт энэ байна гээд гаргаж тавиад байх. Зүгээр үзвэр үзүүлсээр байгаад л хоёр жил гарны хугацааг үр дүнгүй гээчихлээ. Ард түмний амьдрал сайжрахгүй, аяган дахь боорцогны хэмжээ нэмэгдээгүй байхад мянга үзвэр үзүүлээд тэр чинь худлаа л болно шүү. Сонгуулиар та нарыг арилгаад хаячихна.

Ямар юмных нь 30 айлын мөлжлөгөөс салгах вэ, гурван айлын дарангуйлалд аваачих л мөрөөдөлтэй. Энэ гурван айл нь Монголыг мэддэг байх тийм мөрөөдөл тээсэн, Монголыг дарангуйлах гэж горьдож байгаа улс сонгуулиар тэсэхгүй. Юу ч хийгээгүй, үзвэр л үзүүлсэн улс яаж тэсэх юм бэ. Үзвэр үзлээ гээд ард түмний сэтгэл нэг удаа цадаад хоёр дахь удаагаа бол үгүй. Тэгээд л дургүй нь хүрч эхэлдэг. Үнэндээ эд нар үзвэрээс өөр юм юу ч хийгээгүй. Өнөөдрийн Монголын улс төр, улс төрийн амьдрал, улстөрчдийн хийдэг юм нь нэг үзвэрээс нөгөө үзвэрийн хооронд л хий дэмий сэтгэгдлээ ярих. Ингэж ард түмний эсрэг, аль муу муухай болгоныг хийж байгаа этгээдүүдийг сонгуулиар аваад хаячихдаг нь Ардчилсан нийгмийн давуу тал. Ямар нийгэмд амьдарч байгаагаа хүртэл мартсан эрх баригчид өнөөдөр Монгол Улсыг гурван айлын дарлалд аваачих хуулийг баталсан ч жилийн дараа ардчилсан сонгууль та нарыг хүлээж байгаа гэдгийг сана. 

Д.Гансаруул