Аудитын байгууллагаас тухайн төрийн байгууллагыг аудитын хүрээнд шалгаад зөрчлөө арилгах, хуулиа хэрэгжүүлэх  зөвлөмж өгдөг. Харин зөвлөмж өгөөгүй тохиолдолд хуулийн хүрээнд ажиллаж байна гэж үздэг юм байна.  Энэ жил орон нутагт хийсэн  аудитын тайлангаар Хөвсгөл аймаг санхүүгийн аудитын тайлангаар нэг ч зөвлөмж аваагүй нь  санхүгийн зөрчилгүй  хэмээн үзэж бусад аймгуудаас шилэн дансны хуулиа сайн хэрэгжүүлдэг аймаг гэж тодотгож байв.

Харин Ховд 51, Сэлэнгэ 42, Увс 40, Орхон  41, Дундговь 36,  Дорнод 29, Завхан, Баянхонгор тус  бүр 25, Дархан-Уул 21, Говь-Алтай,  Говьсүмбэр, Булган тус бүр 24, Архангай, Сүхбаатар, Өвөрхангай, Дорноговь тус бүр 19, үлдсэн аймгууд  тус бүр 6-12 орчим зөвлөмжийг Аудитын газраас  шалгалтаар хүргүүлсэн аж. Зөвлөмжийн дагуу зөрчлөө арилгах арга хэмжээ авснаа шилэн дансанд мэдээлэх үүрэгтэй. Зөвлөмжийн биелэлтийг энэ сарын 23-ны байдлаар шилэн дансанд байрлууснаар нь мониторинг хийжээ. Ингэхэд хамгийн их зөрчилтэй дээрхи аймгууд зөрчлөө арилгаж  биелэлтээ ил тод болгоогүй байгаа нь анхаарал татаж байсан юм. Харин санхүүгийн зөрчил багатай аймгууд зөрчлөө арилгаж хийсэн ажлаа ил тод мэдээлсэн гэв. Тухайлбал, Орхон аймаг таван зөвлөмжийг  100 хувь ил тод болгож төлбөрөө барагдуулжээ.

Зөвхөн санхүүгийн аудитын тайлангийн биелэлтийг хэрхэн мэдээлсэнээр хяналт хийхэд ийм байна. Санхүүгийн зөрчил төлбөрийн акт зэргийг барагдуулах нь хялбар ч  бусад нийцлийн болон гүйцэтгэлийн аудитын тайлангийн зөвлөмжийн биелэлтийг хангуулах нь асуудалтай байдаг аж. Үүнд улс төржүүлсэн гэсэн шалтгаанаар иж бүрнээр нь хэрэгжүүлдэггүй гэж судлаачид ярьж байв.

Төрийн байгууллагуудын аудитын тайлангийн зөрчилд хариуцлага тооцох механизм байдаг ч хэрэгжилт хангалтгүй байдаг.Харин аж  ахуйн нэгжүүдэд ялангуяа төсвийн хөрөнгө оруулалттай тендерийн гүйцэтгэлд аудитын шалгалт хийж, зөрчил арилгах зөвлөмж хүргүүлсэн ч хариуцлага тооцох боломж хуульд сул байдаг.

Иймд хариуцлагыг чангатах талаар хуульд өөрчлөлт оруулахаар саналаа хүргүүлсэн хэмээн Нийслэлийн аудитын газрын нийцлийн аудитор У.Оюунхүү мэдээлэлдээ онцолсон. Түүнчлэн энэ удаа зөвхөн аудитын зөвлөмж дүгнэлтийн хэрэгжилтийг ил тод  болгосон байдалд тус ТББ ажиглалт , судалгаа хийсэн. Ингэснээр иргэд тухайн байгууллага, аймгуудын веб сайт руу нэвтэрч  зөвлөмжөөр өгсөн зөрчлийг дэлгэрүүлэн харах боломжтойгоос гадна төсөвтөө хяналт тавих үүргээ биелүүлж байгаа гэсэн үг гэв. Гэхдээ иргэн болон иргэний нийгмийн байгууллагуудад шилэн данснаас л мэдээлэл авах эрх нь байдаг. Харамсалтай үүнд тавьсан мэдээлэл тэдний хэрэгцээ шаардлагыг бүрэн хангадаггүй хэмээн "Захиргааны шинэ санаачлага” ТББ-ын төлөөлөл П.Цэрэнпүрэв ярьж байлаа.

Ц.Мягмарбаяр