Хятадын эртний гүн ухаантан Конфуци бичихдээ «Хүн өвчлөх олон үүд хаалга байдаг. Зарим нь даарч хөрөх, зарим нь ядрах ба гутрах гэх мэт. . .

Хэрэв зуу зуун ханан хэрмүүд ганцхан хаалгатай бол дээрэмчид тийм ч амархан гэрт чинь орж ирэхгүй биз?» гэсэн байдаг.

Уламжлалт Хятад эмнэлэг өвчнийг тайлбарлахдаа хүний бие болон байгаль дэлхий хоёр харилцан холбоотой байдаг бөгөөд энэхүү шүтэлцээ хэвийн бус хэлбэрт орох юм бол өвчин үүсэх шалтгаан үүснэ гэжээ.

Энэ процесс олон сар жилээр хуримтлагдсаар байгаад нэг мэдэхэд туйлын шатандаа хүрнэ.

Сүүлийн жилүүдэд дэлхий дахинаа өмөн үү (хорт хавдар), диабет, гепатит, зүрх судасны өвчин зэрэг эмийн хүчээр анагааж үл чадах өвчний тоо улам бүр нэмэгдсээр байна. Хятадын уламжлалт анагаах ухаан төрөл бүрийн хорт хавдраар өвчилсөн хүмүүсийн хувьд авралын гарц нээж өгч байгааг дэлхий дахинаа мэдрэх боллоо. Хятадын уламжлалт анагаах ухаан нь өвсөн эмийн эмчилгээ, зүү төөнүүр, чигун дасгал, өнгөөр анагаах арга зэрэг эмчилгээ оношлогооны өргөн цар хүрээтэй эртний арга, туршлагатай анагаан эдгээж байна.

Орчин үед Европ эмнэлэгийн давуу талуудыг уламлалт Хятад эмнэлэгийн аргуудтай хослуулан хэрэглэсэнээр эмчилгээний үр дүн мэдэгдэхүйц өсөн нэмэгдэж, мэс заслын дараах эмчилгээ, туяаны эмчилгээ, дархлаа тогтоох эмчилгээнүүдийг Хятад улсад амжилттай хийж байна.

Хүний биеийн энергийн хүрдний 12 тэнхлэгээр хүний амьдралын эрч хүч урсаж байдаг хэмээжээ. Уламжлалт эмнэлэгийн зарчимын дагуу дараах эмчилгээг амжилттай хийж байна. Үүнд:

- Хорт хавдрын өвчний хүндрэлийг багасгаж, түүнээс урьдчилан сэргийлж байна. Хорт хавдрын эсрэг эмчилгээ нь хавдрын хөгжилтийг сааруулах, тархалтыг зогсоох, хорыг устгах, хавдрыг халаах буюу хөлдөөх зэрэг эмчилгээ

- хавдрын хэлбэржилт болон хөгжилийг зогсоох. Энэ зарчим нь хавдрын гений болон мутагений үйлчлэлийн эсрэг хүнс тэжээл болон "чи” дасгалаар эмчилж байна.

Хятад эмчилгээний нууц арга

Хятад анагаах ухаанаар өвчин эмчлэх нь бүхэл цогцоос эхэлдэг. Энэ тэргүүнд хүний биеийн дотор эрхтэн болон биеийн бүрэлдэхүүн мөч эрхтний салшгүй холбоог мэдрэхийн зэрэгцээ байгаль орчны өөрчлөлт нь хүний бие организм болон өвчлөхөд маш их нөлөөлдөг хэмээн үздэг.

Иймээс хүний биеийн дотор эрхтний нэгдлийг чухалчлахын хамт бас хүний бие болон гаднах орчны нэгдлийг ч чухалчилдаг. Иймээс эмчлэхдээ тал талын асуудлыг бодолцох ёстой, өвчинтэй хэсгийг эхлэн үзэх төдийгүй улирал, цаг уур болон ус шороог ажиж, өвчтөний сэтгэл санаа болон амьдралын зуршил зэргийг ч ажиглах хэрэгтэй. Иймэрхүү цогц ойлголт нь хятад анагаах ухаанаар өвчин илааршуулах үндсэн ойлгогдохуун болох юм, одоо хэдэн талаар тайлбарлая.

Хүний биеийн цогц чанар биеийн олон хэсэг нь цөм уялдаа холбоотой гэж хятад анагаах ухаанд үздэг. Эн тэргүүнд арван хоёр дотор эрхтнийг арван хоёр чадавхтай гэж үзэн, "арван хоёр эрхтэн” гэдэг. Бас үүнийгээ зургаан цул, зургаан сав гэж хуваадаг. Гүйцэтгэх үүргээс нь цул сав бүрийг хамтруулж "гадар дотор” гэдэг. Дотор эрхтний иймэрхүү хуваарь нь тус тусдаа саланги гэсэн үг биш юм, харин яг үүний эсрэг бие эрхтний ажиллагаа юм уу өвчний өөрчлөлтийг харилцан салшгүй холбоотой хэмээн ойлгодог. Энэхүү холбоо нь сав эрхтнээр илрэхийн зэрэгцээ сав эрхтэн болон биеийн олон бүрэлдэхүүн хэсэг дээр ч илэрдэг.

Зүрх нь судал, хэлтэй холбоотой, элэг нь булчин шөрмөс, нүдтэй холбоотой, дэлүү нь мах, амтай холбоотой, уушиг нь шар үс хамартай холбоотой, бөөр нь яс, чихтэй холбоотой. Бас дэлүү нь дөрвөн мөчтэй холбоотой, бөөр нь бааж шээхэд тусалдаг гэх мэт сав эрхтний чадавх болон тус бие нь бие махбодтой холбоотойг харуулж байгаа юм. Нэн чухал нь судал салдар системтэйгээр бүх биед таран гүйн орчиж, биеийн гадна дотрыг холбох шугам болж байдаг. Ингээд чадавхын хувьд хүний биеийн дотор гадар холбоотой бүхэл цогц болдог. Яг ийм учраас дотор эрхтний тухай өвчнийг эмчлэхэд ганц эрхтнийг эмчлэх, ялангуяа өвчинтэй эрхтнийг эмчлэх төдийгүй бусад дотор эрхтнийг эмчлэхээр дамжин эдгээдэг. Ходоодны өвчнийг дэлүүтэй хамт уушгины өвчнийг дэлүү ходоодноос эхлэн эмчилж, уушгины дархлааг шууд бусаар нэмэгдүүлдэг. Ялангуяа биеийн аль нэг хэсгийн өвчнийг дотор эрхтнийг эмчлэх аргаар эдгээдэг. Нүд улайж өвдөхийг элэг цэвэрлэх аргаар, хөөрч шүд өвдөхийг бөөр дулаацуулах аргаар, хөлийн хуруу зулгарахад орчин цагийн анагаах ухаан олонхдоо хагалгаа хийдэг бол хятад анагаах ухаанд цусны эргэлтийг түргэтгэн, судал төөнөх аргаар илааршуулан эдгээдэг. Үүнээс гадна арьсны өвчин, хаван, шархлаа зэрэг гадар өвчнийг хятад анагаах ухаан олонхдоо эм уулгаж хариулан эдгээдэг.

Хүний бие болон аливаа амьд бодисын оршин тогтнол болон хөгжил нь оршин буй байгалийн нөлөөг шууд хүртдэг. Хятад анагаах ухаан нь энэ холбоо харилцааг маш чухалчилж хүний биеийн эрүүл мэнд нь цаг ууртай салшгүй холбоотой байж байгаль орчинтой зохицвол сая өвчингүй урт насалж чадна гэж үздэг. Иймээс бүтэн жилээс хаврын урин, зуны халуун, намрын сэрүүн, өвлийн хүйтэн зэрэг дөрвөн улирлын онцлог жич дөрвөн улирлын салхи, хүйтэн, халуун, чийг, хуурай, шарж төөнөх зэрэг адил бус зургаан төрлийн цаг уурын өөрчлөлт хувирлын жам хуулийг онцлох бөгөөд оршин буй байгаль орчинтойгоо хэрхэн зохицох арга хийгээд цаг уурын өөрчлөлтийг сөрснөөс үүсэх өвчин эмгэгийг тодорхойлсон байдаг. Бас эдгээр зарчмын дагуу оношлох эмчлэх зэрэг аргыг задалж боловсруулдаг.

Жишээлбэл: Улиралдаа үл зохицсон уур амьсгал хавар олон тохиодог учир урин дулаан боловч хүйтэн юм уу халуунаас сэргийлэх хэрэгтэй, зүй бус цаг уурыг "Хувирамтгай цаг уур” гэдэг. Эдгээр зүй бус цаг уураас зайлсхийх шаардлагатай юм. Дөрвөн цагийн уур амьсгал, тогтсон жам хуулийн дагуу өөрчлөгддөг учир энэ нь хүний биед ашигтай юм. Үүнийг "зүй ёсны цаг уур” гэдэг. Иймээс хавар, зун, намар, өвөл дөрвөн улирлын цаг уурын хэвийн эргэлтийг ашиглаж, өвчнийг намдааж эмчилдэг байна. Байнга тохиолдох өвчнөөр жишээлж хэлэхэд настайчуудын цэртэй бүгших, хавар зундаа жин хасаж намар өвөлдөө жин нэмэх зэргийн шалтгаан бол дэлүү бөөрний чадал суларч, чийг нойтон цэр болон хурдаг. Үүнийг халуун чанартай эмээр намжааж эмчилдэг бөгөөд зун цаг нарны илчээр урьдчилан сэргийлж эмчилдэг. Элэгний архагтай цус дутмаг хүнд хаврын улиралд толгой эргэх,толгой чинэрэх, нүд эрээлжих, чих шуугих, мэдрэлийн ядаргаа зэрэг өвчний байдал илэрдэг. Уг өвчний байдал нь цаг уурын байдалтай холбоотой юм, иймээс өвлийн улиралд тэжээн нөхвөрлөвөл өвчин үүсэхээс сэргийлж болох юм. Хятад анагаах ухаан нь асран сувилах болон эмчлэхэд дотор гадар орчныг харилцан зохицуулахыг маш нарийн анхаардгийг эдгээр жишээнээс мэдэж болно.

•Хүний биед адил бус нутаг ус, адил бус амьдралын зуршлаас адил бус өвчин эмгэг үүсдэг. Манай орон өргөн уудам, баруун хойд нутгийн цаг уур хахир хүйтэн, өндөрлөг мөртөө ган хуурай. Зүүн өмнөд нутгийн цаг уур дулаан, нам дор чийглэг байдаг. Ийм учраас адил бус нутагт адил бус өвчин үүсдэг. Үүнээс гадна ердийн өвчнийг эмчлэх арга болон хэрэглэх эм, хэрэглэх эмийн хэмжээ нь өмнөд умарт нутагт бас адил бус байдаг. Ердөө хятад анагаах ухаанд цаг, хүн газраас нь шалтгаалж эмчлэх гэдэг нь ийм утгатай юм.

•Биеийн галбир тарган туранхай, сэтгэлийн баяр, зовиур, бачимдал болон мэдрэлд хурцаар нөлөөлөх зэргийг ч хятад анагаах ухаан маш их анхаарч, өвчин эмгэгийн үүсэж хөгжихтэй маш их холбоотой хэмээн эмчлэхдээ үүнийг заавал анхаарах хэрэгтэй гэж үздэг. Жишээлбэл: Бие чанга хүн хатуу эмийг ууж даахад, бие сулхан хүн харин чадахгүй байдаг. Мариатай хүн усны хангамж сайн, цэр их байхад туранхай хүн нуугдмал дотор халуунтай байдаг. Эдгээр нь хэдийгээр бат ёс биш ч гэсэн бодитой өвчний байдалтай танилцахад үндэслэж болох үнэ цэнэтэй байдаг. Хятад анагаах ухааны онолын тогтолцоо бол цогц ойлгогдохууны үндэс дээр үүссэн юм. Цогц ойлголтын дагуу хятад анагаах ухааны эмчилгээ нь хоёр том онцлогтой . Нэгд: Зөвхөн өвчинтэй хэсгийн байдлыг хараад нөлөө хүртсэн бусад хэсгийг орхиж болохгүй, зөвхөн өвчин үүссэн шалтгааныг л чухалчлаад түүнээс болсон бусад хүчин зүйлийг орхидоггүй. Үүний зэрэгцээ цаг даруйд нь эмчлэхээс гадна бас улирлыг ашиглаж, сэргийлэн эдгээдэг. Жишээлбэл: ужиг ханиад бол уушгины архаг өвчин юм. Эмчлүүлэхгүй удвал зүрхэнд нөлөөлж өвдүүлэн, төвөнхий дээр бөглөрч, хавдаж шархалдаг. Эсвэл элгийг нөлөөлж, хоёр дал өвдөн, эргэж болохгүй болж эргэвэл хоёр тал тэлж өвддөг. Бас ходоодыг нөлөөлж бөөлжих юм уу давсагт нөлөөлж, ханиах үед гүйцэд шээж чадахгүй болох шинж илэрдэг учир эмчилгээ нь ондоо байна. Уцаар бухимдал нь ходоод гэдэсний архаг үүсгэх юм уу эмэгтэйчүүдийн сарын хир ирэхээс болж хэвлийн хэсэг өвддөг. Иймээс ходоод гэдэс болон сарын хирийн ирэлтийг хамтад нь авч үзэх хэрэгтэй. Мөн хүйтэн нойтноос болсон үе мөчний өвчнийг их халуун орох үед эмчлэх, уушгины өвчнийг намрын сэрүүнд эмчлэх зэрэг нь өвөл юм уу зуны улиралд эмчилснээс илүү үр дүнтэй байдаг. Энэ бол өвчний шинж чанар хийгээд эрхтний шинж чанар нь аагим халуун болон намрын сэрүүнтэй зохицож байгаагаас болдог юм.

Хоёрт: Өвчин болон өвчтөнийг салгаж болохгүй, ямарваа өвчнийг хоёр талаас шинжих хэрэгтэй, нэгд нь өвчин үүссэн шалтгаан, хоёрт нь зөв амьдрал, өвчтөний өвчнийг эсэргүүцэх чадал болон илаарших чадавх болно. Иймээс нэг талаар өвчний хорыг устгаж, өвчний байдлыг сайжруулна. Нөгөө талаар өвчтөний бие махбодын чадавхыг зохицуулж, өвчнийг эсэргүүцэх төрөлхийн чадавхыг нэмэгдүүлж, илааршиж эрүүл болоход нь тусална. Энэ нь даруй "зөв амьдралын суртлыг тэтгэх” болон "хорыг арилгах” хоёр төрлийн эмчилгээний арга юм, даруй "өвчний хорыг устгавал бие өөрөө сэргэнэ, биеийн эсэргүүцэх чадлыг бүрдүүлбэл өвчний хор өөрөө алга болно” гэх хоёр төрлийн арга болно. Ойлгож ядмаар зүйлгүй, өвчин эмгэгийн явц бол бие махбод болон өвчний хор хоёр талын зөрчилдөж тэмцэлдэх явц юм, өвчний хор буурахад бие махбод сэргэх шатандаа орно, ингэвэл сая тэмцэл дуусах болно. Өвчний хор бие махбодын тэмцэл нь ширүүн удаан, урт богино хугацаа үргэлжлэх өвчин өвчтөнөөс шалтгаалж адил бус байдаг ч гэсэн гол нь өвчлөх явц дахь бие махбод болон өвчний хор болох хоёр талын хүчний харьцуулалтаас тогтоогддог юм. Зөв суртал өвчний хорыг ялбал эдгэрэх зүгээр явж, харин өвчний хор нь ялбал хүндээр өвчилдөг. Иймээс хятад анагаах ухаан нь өвчлөөгүй байх үед өвчний хороос зайлсхийхийг чухалд үзэж өвчлөх үед яаралтай хорыг нь арилгадаг, гэвч үүний зэрэгцээ бие махбодоо дархлаажуулахыг ч чухалчлан, зарим байдалд үүнийг гол байранд тавьдаг. Энэ бол хятад анагаах ухааны цогц ойлгоцын ерөнхий байдал, уг ойлгогдохуун нь хүний бие, өвчин эмгэг, оношилж эмчлэх зэрэг олон талыг бүгдийг анхаардгийг тодорхойлжээ. Эдгээр ёс зүйг цаашид тодорхой ойлгоё гэвэл эрхбиш "Нэй Жин” буюу дотоод сударт суралцах хэрэгтэй, тэр бол хятад анагаах ухааны онолын эх ундрал байж, хятад анагаах ухааны эмчлэх үйл ажиллагааг цаг ямагт жолоодож байдаг.