-Бид үүнийг ухааръя гэж бодохгүй, нэг хүнд, намуудад мухар сохроор итгэсний гай бую мэд­лэггүй байсандаа өнөөдөр 30 шахам тэрбум ам.долларын өртэй,газар нутгийнхаа 80 хувийг лиценз хэлбэрээр өрийн барьцаанд тавьчихсан боолууд болж хувирсан. Тэд биднийг мэдлэггүй, дорой болгохдоо ямар арга хэрэглэсэн юм бэ гэвэл, хамгийн эхэнд тархи угаасан. 1992 онд орж ирэнгүүтээ Үндсэн хуулийг хийх 1.6 жилийн хугацаанд чөлөөт хэвлэл нэрээр тархи угаасан. Оюун санааны алуурчдыг Англид аваачиж бэлдээд, урамшуулал олгоод, тархи угаалтаа явуулсан. Үүнийхээ дараа Үндсэн хуулийг баталж, бидэнд өнөөдөр байхгүй төрийг байгаа юм шигээр итгүүлж тоглоомыг засаглалаа бүрдүүлсэн.

Тэгвэл энгийн амьд­ралаа харъя, 1990 онд бид юутай байв? Монгол Улсын мал 25 сая толгой байсан. Тэр үед бид "Эрдэнэт” гэж ганц үйлдвэртэй, тэр нь хоттойгоо байсан. Тэгвэл 2018 онд мал нь 66 сая толгой, газар нутгийн 70-аас дээш хувь нь уул уурхайн лиценз болж харийн мөнгө хүүлэгчдийн барьцаанд тавигдаж, гадаад өр 30 шахам тэрбум болчихсон байна. Монголчууд 1990 онд 25 сая толгой малтай, ганц "Эрдэнэт” үйлдвэртэй байхдаа ямар амьдарч байв. 1990 онд бид 1950 онд эхлүүлсэн  40 жилийн бүтээн байгуулалттай үлдсэн,  сүүлд 2003 онд ОХУ-д  10 тэрбум шилжих рублийн өрийг хоёр хувиар хөнгөлж төлж чадсан. 2009 он хүртэл бас ч гэж  барилгажилт явагдаж, эдийн засаг сэргэсэн. Түүнээс хойш Оюутолгойн гэрээ зурснаар уруудах шат руугаа орсон.

Өнөөдөр малын тоо толгой 1990 оныхоос  гурав дахин нэмэгдсэн, дээр нь "Эрдэнэт”-ээс илүү ашиг олох баялаг орд бүхий  газар нутгийнхаа 80 хувийг тэдний шургуулсан либерал онолын дагуу баяжина гэж бодоод, тэдний хуйвалдаж хийсэн хуулийн дагуу өрөнд тавьчихсан, өөрсдөө 30 тэрбум ам.долларын өрөнд орчихоод сууж байна.  Дээр нь хүн болгон, айл өрх бүр банкны зээл, цалингийн зээл, ипотекийн зээлтэй, дээр нь ломбардад өртэй байгаа. Зээл нэртэй ахуйгаар нь барьцаалж байгаад "шахсан” өрөнд автчихаад сууж байна. Үүнийг 1990 онтой харьцуулахад  бидний ажил хийх, амьдралаа авч явах, түүний төлөө зүтгэх чадвараас  үл хамаарч, бидний мал сүрэг өссөнөөс үл хамаарч,  зүгээр л санхүүгийн заль мэхээр өрөнд оруулж шулж идэж байгаа нь ойлгомжтой.  Бүх юмаа өгч өөрсдөө хохирдог, өрөнд ордог, оффшорчин, хулгайчдыг бий болгодог  "загвар” энэ технологи сүүлийн 60 жил дэлхий дээр явагдсан. Манай улс түүний золиос болсон. Сүүлийн 28 жил дандаа муу уг удамтай, увиагүй улс мөнгөний төлөө явж улс орноо хохироож залилсан, эсвэл албан тушаалын хэнээтнүүд төрд олноор гарч ирсэн. Энэ гашуун ч гэсэн бидний үнэн. Энд хэлсэн төгрөгийн ханшийн уналт,өрийн сүлжээний зургаас бид яагаад өрөнд ороод байгаагаа ойлгох ёстой. Үндсэн шалтгаан нь тэд бидэнд ам.долларын зээл өгдөг, эргэн төлөх болдог, гэтэл бидний цалингаа авдаг төгрөгийн ханшийг унагаад байхаар хэзээ ч өрнөөс гарахгүй. Өнөөдөр ярьж байгаа шиг хулгайч, луйварчдыг барьж ирье гээд С.Баярыг авчирч шоронд суулгаад бид өрнөөс гарахгүй. С.Баярын оронд нөгөөг нь авчирч суулгаад ч гарахгүй. Дараа, дараагийн "бирдүүд”, ард түмнийхээ зовлонгоор тоглодог, улс орноосоо хулгайлдаг хулгайч нарыг гаргахгүйн байхын тулд  28 жилийн тэмцэл, сүүлийн хоёр жилийн зүтгэлийн дүнд бий болсон Дээд хуулийг баталъя. Энэ  бол монголчууд бидний  хувьд дээдийн дээд шүтээн юм. Христийн шүтлэгтний  хувьд библитэй нь адил, Бурханы сургаалыг шүтдэг хүмүүст Зонховын сургаальтай адил, Зөнч Мухамедаа шүтдэг хүмүүст Коран судартай нь адил тийм ариун нандин юм.  Гол  нь монголчуудын уламжлал болгож ирсэн сургааль, суурь баримт  юм шүү.  Ард түмэн нь хамаг баялгаа өгч, дээр нь үр хүүхдээ ч мөлжүүлж дуусдаг  дэлхийд нүүрлэсэн энэ  өрийн сүлжээнээс  бид гарахын тулд Дээд хуулиа л батлах ёстой.

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ” сонин